“Бүс ба зам” санаачилга 10 жил: Хөгжлийн цаашдын чиг хандлага
Миний бие өнгөрсөн удаа “Бүс ба зам” санаачилгын өнөөгийн хэрэгжилтийн байдал (https://www.polit.mn/a/102497)-ын талаар нийтлэл хэвлүүлсэн. Харин энэ удаад “Бүс ба зам” санаачилга цаашид ямар салбарын бүтээн байгуулалтад илүүтэй анхаарах, хөгжлийн чиг хандлага нь юу байх талаар судлаачийн байр сууринаас авч үзэв.
“Бүс ба зам” санаачлагыг дөнгөж дэвшүүлээд байсан 2013 онд Хятад улс зам дагуух улс орнуудад нийт 12,63 тэрбум ам долларын хөрөнгө оруулалт хийсэн бол 2021 онд энэ тоо 24,14 тэрбум ам доллар болж, 8 жилийн хугацаанд 91.1%-иар өссөн ба тухайн үеийн Хятадын гадаад хөрөнгө оруулалтын өсөлт 65.8% байв. Санхүүгийн бус гадаад хөрөнгө оруулалтын хувьд 2021 оны эцэс гэхэд Хятад улс “Бүс ба зам” дагуух улсуудад нийт 20,3 тэрбум ам долларын хөрөнгө оруулсан нь 2015 онтой харьцуулахад 37% иар өссөн [3] байна. Гэвч дэлхий нийтийг хамарсан Ковид 19 цар тахал “Бүс ба зам”-ын хөрөнгө оруулалт, хэрэгжилтэд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлж, 2020 оны байдлаар тус санаачлагын нийт төслийн бараг 60% нь ковидын их, бага хэмжээний нөлөөнд өртөж, хөрөнгө оруулалт 2019 онтой харьцуулахад 50%-иар буурчээ.
Үүний зэрэгцээ Хятадын дотоодод үл хөдлөх хөрөнгийн муу зээлийн хэмжээ эрс өссөн нь банкуудын шинэ төсөл хөтөлбөрийн эрсдлийг даах чадварыг бууруулж, цаашид аливаа төсөлд санхүүжилт олгохдоо илүү хянамгай, болгоомжтой, сонголтыг нарийн хийхэд хүргэнэ гэж судлаачид үзэж байна [4].
Ингээд Хятад улс 2021 оноос “Бүс ба зам”-ын хүрээнд дотоод, гадаадад хөрөнгийн нягтрал өндөртэй уламжлалт дэд бүтцийн төслүүдэд шинээр хөрөнгө оруулалт хийхээс аль болох татгалзаж, эсрэгээрээ нийтийн эрүүл мэнд (ялангуяа вакцин), ногоон эко технологи болон цахим үйлчилгээнд илүүтэй анхаарч эхлээд байна. Хөрөнгө оруулалтыг өндөр технологи, цахим худалдаа, нийтийн үйлчилгээний салбарт чиглүүлснээр “Бүс ба зам”-ын цоо шинэ төслүүд бий болж, энэ нь Хятадын дотоодын хэрэглээнд анхаарах эдийн засгийн шинэ үзэл баримтлалтай нь ч яв цав таараад буй.
Хятад улсын дарга Ши Жиньпин ХКН-ын 20 их хурлаар өндөр түвшний гадагшаа нээлттэй байх бодлогоо цаашдаа ч тууштай баримталж, “Бүс ба зам’-ын чанарт ихээхэн анхаарна гэж онцолсон. Мөн Хятад улсын одоо мөрдөгдөж байгаа “14 таван жил”-ийн төлөвлөгөөнд ч чанарын ахицад төвлөрнө гэж тусгасан. Нэг үгээр хэлбэл “Бүс ба зам” санаачилга нь ирэх жилүүдэд тооноос илүүтэй чанарт анхаарч, урт хугацаанд үргэлжлэх нь .