7 зүйлийн туршлага нь Хятад Америкийн харилцааг хөгжүүлэхэд үндсэн удирдамж хангав

Жилалгассаны дараа Хятад, Америкийн төрийнтэргүүн нарын уулзалт дахиннэг удаа дэлхий нийтийн анхаарлыгтатлаа.

Ороннутгийн цагаар 16-нд, Хятадулсын дарга Ши Жиньпин Перугийн нийслэлЛимад Америкийн ерөнхийлөгч Жо Байдентайуулзав. 1 цаг 45 минут орчим хугацаандхоёр орны төрийн тэргүүн нар ХятадАмерикийн харилцаа, олон улсын болонбүс нутгийн асуудлаар илэн далангүй,гүн гүнзгий, бүтээлч яриа өрнүүлэв.Дарга Ши Жиньпин өнгөрсөн дөрвөн жилийнХятад Америкийн харилцааны хөгжлийн 7зүйлийн туршлагыгнэгтгэн дүгнэж, Хятад улс "дөрвөнзүйл өөрчлөгдөхгүй"-ийг баримталж,Америкийн талтай яриа хэлэлцээгээүргэлжлүүлж, хамтын ажиллагаагааөргөжүүлэн, санал зөрөлдөөнийг хяналтадбайлгаж, Хятад Америкийн харилцааныхялбархан олдоогүй тогтворжих хандлагыгцаашид үргэлжлүүлэхэд бэлэн байна гэжонцлон тэмдэглэв. Үүний зэрэгцээ хоёртал санал зөрөлдөөнөөсөө зайлсхийсэнгүй.Ши Жиньпин дарга гол асуудлаарх Хятадулсын зарчмынбайр суурийг дэлгэрэнгүйтайлбарлав. Ерөнхийлөгч Жо Байден АмерикХятад улстай “шинэхүйтэн дайн” явуулахыг хайхгүй,“Тайванийгтусгаар тогтнуулах”-ыг дэмжихгүйгэсэн улс төрийн амлалтаа дахин нотлов.

Цагхугацааны хувьд, Хятад,Америкийн төрийнтэргүүн нарын энэ удаагийн уулзалтАНУ-ын засгийн газрын шилжилтийн үетэйдавхацсан юм. АНУ-ын талаар баримталжбуй Хятад улсын бодлого стратегийн,уялдаа холбоотой, өндөр хариуцлагатайбайдлыг харуулж, Жо Байден болон түүнийзалгамжлагчидтай хамтран Хятад, Америкийнхарилцааны "барилга"-д хувь нэмрээоруулахын төлөө чин сэтгэлээсээ хүчинчармайлт гаргахаа илэрхийлэв. ХятадынГадаад харилцааны их сургуулийн профессорЛи Хайдүн "Олон улсын тойм”-д хэлэхдээ,Хятад, Америкийн харилцаа "өнгөрсөндээрээ тулгуурлан, ирээдүйг эхлүүлэх"энэ үед Хятад улс Жо Байдены засгийнгазар Хятадынталаар тогтвортой бодлого баримтлахыгхүсэж буйн зэрэгцээ АНУ-ын шинэ засгийнгазар Хятадын талын Хятад Америкийнхарилцааны зарчим, үзэл баримтлал, доодшугамыг бүрэн ойлгож, Хятад улсын талаарзөв бодлого боловсруулж, Хятад Америкийнхарилцааг тогтвортой, урьдчилан таамаглахболомжтой замаар урагшлуулахыгэрмэлзэж байна гэв.

Өнгөрсөндөрвөн жилд Хятад, Америкийн харилцаауруудаж өгсөж байсан ч ерөнхийдөөтогтвортой байв. Хоёр тал дипломатхарилцаа, аюулгүй байдал, эдийн засагхудалдаа, цэрэг арми, мансууруулахбодистой тэмцэх, хүмүүнлэгийн зэрэгсалбарт 20 гаруй харилцааны механизмыгсэргээсэн буюу байгуулж,нааштай үр дүнд хүрсэн. Хятад Америкийнхарилцааны “барилга”-ыгсайтар байгуулахынтулд Хятадын тал зарчмын шинжтэй багцсанаачилгыг дурдав, тухайлбал ХятадАмерикийн харилцаа харилцан хүндэтгэх,энх тайвнаар зэрэгцэн орших, харилцанашигтай хамтран ажиллах гурван зарчмыгбаримталж, мөн барилгын “орой", "суурь",“тулгуур”-ыгсайтар барихынтулд хичээх ёстойг онцолсон юм.

Энэудаагийн уулзалтаар Ши Жиньпин даргаөндөр түвшний туршлагыг 7 зүйлд нэгтгэндүгнэсэн бөгөөд үүнд: стратегийн зөвойлголттой байх, хэлсэн үгэндээ үнэнчүйл ажиллагаандаа тууштайбайх, бие биедээ эрх тэгш хандах, улааншугам болон эцсийншугамыг эсэргүүцэхгүй байх, илүү ихяриа хэлэлцээ, хамтын ажиллагаа өрнүүлж,ард түмний хүлээлтийг хангаж, томгүрнүүдийн үүрэгхариуцлагаа харуулах ёстой эдгээрболно. Эдгээр нь Хятад, Америкийн хооронддипломат харилцаа тогтоосноос хойших 45жилийн туршлагын хураангуй байж,үүнд АНУ Хятад улсыг хэрхэнавч үзэх, хэрхэн эрх тэгш харилцах, саналзөрөлдөөнөө хэрхэн хянан зохицуулах,дэлхий дахины үүрэг хариуцлагыг хамтаархүлээх зэрэг гол асуудлуудыг багтааж,Хятад, Америкийн харилцааны хөгжлийнчиг хандлагыг заасан юм.

Хятад,Америк хоёророн бол “өрсөлдөгч" үү, эсвэл"хамтрагч" уу? Энэхүү ойлголт ньхоёр орны харилцааны үндэс суурьтайхолбоотой юм. Дипломат харилцаатогтоосноос хойших 45жилд, олон улсын байдал хэрхэн өөрчлөгдсөнч Хятад улсын АНУ-д хандсан бодлогоямагт тууштай байсаар ирсэн — хоёророн түншбайх ёстой, харин өрсөлдөгч биш, биебиенээ амжилтад хүргэхээс биш харинхарилцан хохироохгүй байх, ижил талаанэгтгэн ялгаатай талаа нөөцлөхөөс бишхарин хорон муугаар өрсөлдөхгүй байхявдал юм. Хятад улс ингэж хэлсэн бөгөөдингэж хийсээр ч ирсэн юм.

Үүнийэсрэгээр, АНУ-ын зарим хүмүүс хүйтэндайны үеийн сэтгэхүйг баримталж,Хятад улсыг "хамгийнтом стратегийн өрсөлдөгч" гэж андуурч,"холбоосыг салгах, таслах"-ыгхөхүүлэн дэмжиж, "жижиг хашаа, өндөрхана" барьж байгаа нь ХятадАмерикийн харилцаа дипломат харилцаатогтоосноос хойших хамгийндоод түвшинд унахад хүргэж байна. ХятадАмерик хоёр эвнэгдвэл хоёуланд ашигтай, сөргөлдвөлбүгд хохирно, Америкийн талын “хүчнийбайр суурь”-иас Хятад улсыг дарах гэгчоролдлого бол огт бүтэшгүй, харинэсрэгээр өөрийнх нь ашиг тус хохирч,дэлхийн мөргөлдөөн, сөргөлдөөнийгдаамжруулж буй гэдгийг бодит үнэн удаадараа нотолсон. Энэ нь АНУ-данхааруулга болж байна, тухайлбал: Тэгнийлбэртэй тоглоомын сэтгэлгээгээорхиж, Хятад улсын талаарх стратегийнойлголтоо засаж байж л Хятад, Америкийнхарилцааны "эхний товчлуур"-ыгчангалж чадна.

АНУ-ынзарим хүмүүс Хятад Америкийн харилцаанд"хашаа" нэмэх хэрэгтэй гэж байнгаярьдаг. Хамгийн чухал хамгаалалтынхашлага, хамгаалалтын тор яг юу вэ? ШиЖиньпин дарга энэ удаад "Нэг Хятадынзарчим болон Хятад, Америкийн хамтарсангурван албан мэдэгдэл нь хоёр орныхарилцааны улс төрийн үндэс суурь бөгөөд"Тайваний асуудал, ардчилал, хүнийэрх, замнал тогтолцоо, хөгжлийн эрхбол Хятад улсын дөрвөнулаан шугам, үүнийг сорихыг тэвчихгүй”гэж тодорхой хэлэв. Үүнийзэрэгцээ, Хятад улс Тайвань,эдийн засаг, худалдаа, шинжлэх ухаантехнологи, кибер аюулгүй байдал, ӨмнөдХятадын тэнгис, Украины хямрал, Солонгосынхойгийн асуудал зэрэг тодорхой асуудлаарбайр сууриа тодорхойлж, Хятадын ардтүмний хөгжлийн эрх ашгийгхүндэтгэхийг АНУ-аас тодорхой шаардав.

Эдгээрбайр суурь нь,санал зөрөлдөөнийг зохицуулахадхамтран ажиллахыг Хятадаас дангааршаардаж болохгүй, харин бие биедээ эрхтэгш хандаж, Хятадын талын голчухал ашигсонирхлыг жинхэнэ ёсоор хүндэтгэх ёстойгэдгийг АНУ-д сануулахзорилготой юм, Хятадынулаан шугам, доод шугамыг хэрэв давбалХятад, Америкийн харилцааны "барилга"хөдөлж дайвалзах болно гэж шинжээчид“Олон улсын тойм”-д хэллээ.

“Дэлхийхангалттай уудам, Хятад Америк хоёророн хамтдаа хөгжихийг багтаана”. Хоёрорны төрийн тэргүүн нарынстратегийн удирдлага дор Хятад, Америкийнхарилцаанд гарсан ахиц дэвшил болхялбархан олдоогүй, хамтдаа нандигнахёстой. Хоёр сар гаруйн дараа АНУ-ыншинэ засгийн газар ажиллаж эхлэх болно.Хоёр тал харилцан хүндэтгэж, энх тайванзэрэгцэн оршиж, хамтран ажиллаж хамтдааамжилтад хүрч, ШиЖиньпин даргын дэвшүүлсэн 7 зүйлттуршлагаар удирданчиглүүлж, Хятад, Америкийн харилцаагтогтуун шилжүүлж, улмаар шинэ эрин дэхХятад Америкийн харилцааны зөв зохицохарга замыг олж, хоёр улсад ашиг тусбүтээж, дэлхий дахинд ашигтусаа хүртээхийгхүсэж байна.